þriðjudagur, janúar 16, 2007

Alvöru blaðamennska

Rosalega væri gaman ef það væri almennilegt dagblað á Íslandi eins og Guardian í Bretlandi. Þar birtist þessi færsla í IgnopediA, pistli sem birtist reglulega í G2 (það sem Tímarit Morgunblaðsins er að rembast við að herma eftir):


Postmodernism
Everyone vaguely understands what "postmodernism" is, yet no one actually knows what it means. Close your eyes and toss a shoe across the room and the chances are you'll hit something postmodern, especially if you're a saddo with a house full of po-faced furnishings.

Critics claim the term postmodern is merely a polite substitute for "smart-arsed". Post-modernists simultaneously agree and disagree with this analysis in a morally relativistic, smart-arsed sort of way, before disappearing in a puff of irony and reappearing on the panel of a pointless late-night cultural review show aimed at the sort of simpering dick who chuckles politely in theatres each time one of the characters cracks a joke about King Lear or Nietzsche or the French or criticism or politics or architecture or any of the other subjects playwrights like to crack miserably piss-weak jokes about for an audience of several dozen tittering eggheads.

In summary, the single most important function of post-modernism is to give medium-wave intellectuals a clever-sounding phrase to masturbate with while the rest of us get on with our lives and ignore them.

25 ummæli:

baldur sagði...

"give medium-wave intellectuals a clever-sounding phrase to masturbate with"

Mér finnst ánægjulegt að það skuli vera svona útbreytt að tala um þetta sem sjálfsfróun. Mér hefur alltaf fundist þetta vera einmitt það. Klám!

Nafnlaus sagði...

postmodernismi er ekki til nema í hugarfylgsnum (dulvitund) þeirra sem gagnrýna hann. En það var nú ekki þetta sem ég vildi segja. Heldur þetta:

Það er freistandi að halda því fram að engin hugræn atferlismeðferð hafi borið árangur, þar sem hún gerir ekki annað en að aðlaga meðferðaraðilann aftur að samfélaginu sem í upphafi olli vandamálinu- sjúkdómseinkenninu.

Það var sniðugt hjá Pavlov að skilyrða hundana, en þegar við erum, með hugrænni atferlismeðferð, farin að yfirfæra þetta yfir á mannfólkið erum við komin á villi götur. Það er einfaldlega hroðalegt. Að þjálfa fólk eins og seli sem látnir eru stökkva í gegnum hringi! Þá vil ég heldur Freud.

Öll sálfræði sem gengur út á að styrkja sjálf einstaklingsins, laga afbakaða sjálfsmynd hans, eða heimsmynd, og aðlaga aftur að samfélaginu er fyrirlitleg. Svona "American way of life" sálfræði sem gengur út á að styrkja sjálf einstaklings og ryðja burt þeim órum sem hann er haldinn þannig að hann öðlist rétta heimsmynd/sýn á raunveruleikann gengur ekki upp. Fyrirgefiði en hver er mælikvarðinn sem gengið er út frá? Eru það þá ekki gildi, skoðanir, lífshættir og persónuleiki sálfræðingsins?

-Sálfræðidropout-

baldur sagði...

"postmodernismi er ekki til nema í hugarfylgsnum (dulvitund) þeirra sem gagnrýna hann."

Þetta er einfaldlega ekki rétt. Þeir eru margir sem gangast við tilveru post-modernismans og aðhyllast hann á sama tíma.

"Það er freistandi að halda því fram að engin hugræn atferlismeðferð hafi borið árangur, þar sem hún gerir ekki annað en að aðlaga meðferðaraðilann aftur að samfélaginu sem í upphafi olli vandamálinu- sjúkdómseinkenninu."

Það er einmitt árangur ef það tekst að kenna fólki nýja hugsun og hegðun með betra aðlögunargildi fyrir kúnnan sjálfan. Hvernig færðu það út að enginn árangur hafi náðst þegar það tekst einmitt sem til stóð og kúnnum líður betir og fúnkerar betur eftir þá meðferð? Og það er ekkert sem segir að "samfélagið" (veit reyndar ekki hvaða skilgreiningu leggur í það hugtak) hafi valdið vandamálinu í öllum tilfellum.

"Það er einfaldlega hroðalegt. Að þjálfa fólk eins og seli sem látnir eru stökkva í gegnum hringi! Þá vil ég heldur Freud."

Það er þitt val. En það er siðferðisleg skylda þeirra sem stunda meðferð að bjóða sjúklingum upp á evidence based meðferð og upplýsa þá um gagnsemi hennar þannig að sjúklingurinn hafi tök á að veita upplýst samþykki. Reynslan kennir okkur að dýnamísk meðferð skilar ekki árangri nema svona nýrri útgáfur sem, vel að merkja, hafa breyst aðeins að því leitinu að tækni úr hugrænni atferlismeðferð hefur verið tekinn inn í þá dýnamísku meðferð. Það er hæpið að halda því fram að sú meðferð virki vegna þess að hún sé dýnamísk.

"Fyrirgefiði en hver er mælikvarðinn sem gengið er út frá? Eru það þá ekki gildi, skoðanir, lífshættir og persónuleiki sálfræðingsins?"

Mælikvarðinn er oft hvort fólk er farið að mæta aftur í vinnu, hvort samskipti við maka eða aðra ástvini hafa skánað (oft hægt að mæla í tíðni og tímalengd rifrilda), hvort sjálfsvígshugsanir minnki, hvort panik sjúklingur þori aftur að nota strætó eða fara útí búð og sé ekki lengur hræddur við að fá panik á leiðinni, hvort hann hætti að fá panik þó smávægileg aukning verði á hjartslætti, og margt fleira í þessa veruna. Þá eru líka til ágætis mælitæki svo sem þunglyndis- og kvíðakvarðar Becks sem segja til um alvarleika einkenna. Ætlarðu í alvörunni að halda því fram að það séu einhverjir dyntir í vestrænum heilbrigðisstarfsmönnum að þetta séu mikilvægir atriði. Við reynum heldur ekki að laga samskipti við aðra eða koma fólki í vinnuna ef enginn telur neinn vanda vera fyrir hendi. Það eru sjúklingarnir sjálfir sem leita sér aðstoðar, vegna þess að þeir telja sig eiga við vanda að stríða. Einmitt aftur útaf kröfunni um upplýst samþykki.

Nafnlaus sagði...

Þeir frægustu sem hafa hlotið nafnbótina póst-modernisti eru sennilega frakkarnir Foucault, Deleuze og Derrida. Skrif þeirra einkennast af eilífri verðandi, ekkert "er". Engin af þeim hefur sagst vera póst-modernisti.

Svo eru það þeir sem þú talar um, sem segja: "já, ég er póstmodernisti". Þeir eru heldur ekki, með því að gangast við nafnbótinni, póstmodernistar (þar sem allt er í stöðugri verðandi) Hverjir eru þá póstmodernistar?

Árangur fyrir þér felst í því að kenna (temja)"nýja hugsun og hegðun með betra aðlögunargildi fyrir kúnnan sjálfan". Þessu þarf eiginlega ekki að svara. Þú talar um "aðlögunargildi" og þar með fórstu með það. Vegna þess að þar með gefurðu til kynna eitthvert ytra viðmið sem hlýtur að vera samfélagið. Spurningar mínar eru því þessar: hvað kemur á undan ný hugsun og hegðun eða samfélagið? Hvort er fundin upp ný hugsun (sem þú kennir kúnnanum) sem prufuð er í samfélaginu, eða samfélagið (eða eitthvað viðmið) skoðað og hugsunin hönnuð út frá því.

"það er siðferðisleg skylda þeirra sem stunda meðferð að bjóða sjúklingum upp á evidence based meðferð". Þessu þarf í raun ekki að svara heldur. Þú talar um "evidence based" meðferð og þar fórstu með það. Vegna þess að þar vísar þú í einhverja útreikninga og mælingar á bata, sem er fáránlegt þegar kemur að mannlegum sjálfveruhætti og svo þarf fyrst að skilgreina bata svo að hægt sé að mæla hann. Þín skilgreining er "ný hugsun/aðlögunargildi" og hún er vond - alltof pragmatísk.

"Reynslan kennir okkur að dýnamísk meðferð skilar ekki árangri nema svona nýrri útgáfur sem, vel að merkja, hafa breyst aðeins að því leitinu að tækni úr hugrænni atferlismeðferð hefur verið tekinn inn í þá dýnamísku meðferð."

Þetta er eins og hver önnur vitleysa, "reynslan hefur kennt okkur". Þú ert ansi reyndur! Það eru starfandi sálgreinendur um allan heim með góðum árangri og jafnvel í löndum þar sem hugræn atferlismeðferð er enn að slíta barnsskónum. Hvað varðar þessa fínu upptalningu þína á fólki sem snýr aftur til fyrri iðju, þá vil ég segja: það er flott, en það hefur ekki verið hreyft við sjúkdómseinkenninu. Þó svo að fólk snúi aftur til vinnu þá er ekki þar með sagt að sjukdómseinkennið sé horfið, nei, einungis að "aðlögun" hefur átt sér stað. Þannig að ég er ekki að halda því fram að það séu einhverjir dyntir í vestrænum heilbrigðisstarfsmönnum, en ég held því fram að þeir mættu bæta, annars sæmileg, aðferð sína.

Þetta með að mæla tíðni og tímalengd rifrilda er hlægilegt: við hjónin erum í svo góðri meðferð að rifrildin fóru úr 15min beint niður í 4min!!! Jafn hlægilegt og sjúkdómurinn: "Imagined ugliness disorder" sem er einn af þeim sem sálfræðin fæst við í dag. Góðar stundir.

baldur sagði...

Þú talar um verðandi og ég satt að segja átta mig ekki á því hvort þú ert að reyna að gera einhvern greinarmun á pósitivistum og þessum frökkum, sem by the way gera fátt annað enn að fróa sér upp úr hugtökum sem á eftir að skilgreina, og því engin leið að skilja. Ég vil bara benda þér á að pósitivisminn gerir einmitt ráð fyrir verðandinni líka. Það eru breytingar, en ekki status quo, sem eru mælanlegar. Og mér er líka alveg sama hvort Foucault, Deleuze og Derrida gangast við því að þeir séu póstmódernistar. Þeir eru það nú samt. Þetta er nafn á hugmyndafræði sem þeir aðhyllast og ef þeir vilja kalla hana eitthvað annað, þá þeir um það. Svo skil ég ekki hvað þú átt við þegar þú vísar í fólk sem segjist vera póstmódernistar en neita að gangast við nafnbótinni. "Hæ, ég heiti Baldur, en ég gengst ekki við því nafni". Doesn´t make sense.

"Þú talar um "aðlögunargildi" og þar með fórstu með það. Vegna þess að þar með gefurðu til kynna eitthvert ytra viðmið sem hlýtur að vera samfélagið."

Og hvað með það? Lifum við ekki í samfélagi sem við reynum öll að laga okkur að, eða laga að okkar þörfum? Þú talar um sjúkdóma og að ekki sé hreyft við sjúkdómseinkenninu þótt ný hegðun og hugsun hafi verið kennd. Ég veit ekki hvaða sjúkdómseinkenni þú ert að tala um. Ég kýs að tala ekki of mikið um sjúkdóma, en það er klárlega til fólk sem þarf á aðstoð að halda við að læra betri og árangursríkari aðferðir við að stjórna umhverfi sinu, það er læra hegðun í þessu umhverfi og hugsun um það sem hjálpar því að hreyfa sig betur í því, þannig að því líði betur og ná betri árangri í lífinu. Það er það sem meðferðin gengur út á að kenna. Hvort sem við breytum okkur sjálfum eða finnum skilvirkar leiðir til að breyta umhverfinu í okkar eigin þágu, það fer eftir vandanum. Þar með tel ég mig vera búinn að svara því líka hvort kennd sé "ný hugsun [...] sem prufuð er í samfélaginu" eða "samélagið skoðað [...] og hugsunin hönnuð út frá því". Ef það er einhver raunverulegur munur á þessu tvennu, þá er óhætt að fullyrða að hvort tveggja er gert í hugrænni atferlismeðferð, allt eftir því hvað hentar viðkomandi best. Ég held hins vegar að það að endurskoða umhverfið og laga hugsunina að því sé í raun ekkert annað en að koma sér upp nýrri hugsun.

"Vegna þess að þar vísar þú í einhverja útreikninga og mælingar á bata, sem er fáránlegt þegar kemur að mannlegum sjálfveruhætti og svo þarf fyrst að skilgreina bata svo að hægt sé að mæla hann. Þín skilgreining er "ný hugsun/aðlögunargildi" og hún er vond - alltof pragmatísk."

Í fyrsta lagi, Hvað er að þeirri skilgreiningu. Hvernig er hún pragmatísk, og ef hún er það, hvað er þá að því.
Í öðru lagi, Hvað þýðir "mannlegur sjálfveruháttur". Vænt væri ef þú útskýrðir fyrir mér í leiðinni hvaða skilning þú leggur í pragmatisma. Sjálfur tel ég þessa skilgreiningu ekki vera pragmatíska fyrir fimm aura, a.m.k. ekki ef litið er til viðtekinna skilgreininga svo sem finna má hjá James o.fl.

Reynslan (ekki bara mín reynsla, heldur uppsöfnuð reynsla allra þeirra vísindamanna sem hana hafa skráð, m.a. í ritrýndum tímaritum) hefur kennt okkur að dýnamísk meðferð gefst ekki vel. Hún skilar of litlum árangri á of löngum tíma. Þetta eru meir að segja sálgreinendur farnir að fatta sjálfir og hafa því búið til svokölluð skammtíma dýnamísk prógröm. Þau skila einhverjum árangri á tiltölulega skömmum tíma, en það er í fyrsta lagi hægt að þýða nokkrar af þessum aðgerðum yfir í það sem atferlissinnarnir kalla exposure og response prevention og svo eru þarna aðgerðir sem eru að öllu leiti eins og það sem í hugrænni meðferð kallast cognitive restructuring. Ef dýnamíkerarnir vilja kalla þetta eitthvað annað, þá þeir um það, en þeir eru ekki að gera neitt annað. Svo er það hitt, sem einn geðlæknirinn á hvítabandinu (sem vel að merkja aðhyllist dýnamíska meðferð) sagði, skammtíma dýnamísk meðferð virkar bara ef sjúklingurinn er til tölulega vel fúnkerandi til að byrja með. Læknirinn áttaði sig hins vegar ekki á því að þetta þýðir ekkert annað en það að meðferðin virkar ef það er ekkert að sjúklingnum. Við leitum okkur hjálpar ef okkur líður illa, sem sagt þegar við erum á botninum. Þá er nánast gefið að líðanin fari upp á eftir hvort sem nokkurri meðferð er beitt eða ekki. Ef grunnt er í botninn þá þarf líðanin ekki að batna mikið áður en viðkomandi er orðin alveg eins og hann var þegar hann og allir aðrir töldu hann heilbrigðan. Ef þú kallar þetta góðan árangur af meðferð, þá gerir þú ekki nógu miklar kröfur.

Ég hef aldrei heyrt talað um Immagined ugliness disorder, nema þetta nafn sé skrumskæling á þeirri röskun sem lýsir sér í því að vikomandi finnur á sjálfum sér lýti sem ekki er til staðar (get því miður ekki kallað fram DSM heitið í augnablikinu - minnið eitthvað að bregðast mér). Ef þú ert að tala um það, þá bendi ég bara á að þetta fyrirbæri er til (þótt vissulega sé það sjaldgæft), það veldur viðkomandi fólki vanlíðan og er frekar hamlandi. Ég sé ekki hvað er hlægilegt við það. Og ég get heldur ekki hlegið hæðnis hlátri að því að hjón sem rífast núna einu sinni í viku og greiða fyrr úr þeim rifrildum heldur en í síðasta mánuði þegar þau rifust daglega í mun lengri tíma. Ef þetta er ekki árangur (þótt vissulega megi færa rök fyrir því að enn sé nokkuð í land), þá þætti mér vænt að heyra þína skilgreiningu á árangri. Bara svo það sé á hreinu. Ef þú ætlar að púlla þetta með að ekki sé hreyft við sjúkdómnum, heldur bara tiltekinni hegðun, þá bendi ég á að sálfræðingar eru sjaldnast að fást við sjúkdóma. Þeir eru að reyna að breyta hegðun. Ef freudisti hefur ekki tekist að breyta hegðun félagsfælins manns, þá hefur honum ekki tekist eitt eða neitt. Sá félagsfælni forðast enn mannamót eða aðstæður þar sem fólk gæti fellt um hann dóma. Vandinn er enn til staðar.

Bottom line, Ef þú viðurkennir ekki skilgreiningar á árangri sem fela í sér mælingar og breytingar á hegðun, hvernig skilgreinir þú þá árangur af sálfræðilegri eða geðlæknisfræðilegri meðferð? Í hverju felst þessi ágæti árangur sálgreinenda víða um heim sem þú talar svo fjálglega um.

Að lokum. Það eru almennir mannasiðir að kynna sig.

Árni Gunnar sagði...

Mig langar að spyrja ónefndan hvort hann sé á móti uppeldi líka? Hvað er uppeldi annað en tilraunir til breyttrar hegðunar, hegðunar með aukið aðlögunargildi?

Nafnlaus sagði...

"Og mér er líka alveg sama hvort Foucault, Deleuze og Derrida gangast við því að þeir séu póstmódernistar".

Það er nákvæmlega þetta sem ég er að tala um. Það hefur engin af þeim gengist við því að vera póst-modernisti, en "Þeir eru það nú samt" og það skal gagnrýna þá sem slíka fyrir hugtakarúnk! Ef einhver er með hugtakarúnk, þ.e. skilgreinir ekki hugtakið, er hann þá póstmodernisti?
Ef svo er, þá verður þú að skilgreina hugtakið póstmodernisti áður en þú ferð að henda því yfir einhverja aðila. Annars ertu með hugtakarúnk og þar af leiðandi sjálfur póstmodernisti.

Ég talaði aldrei um menn sem segjast vera póstmodernistar, en neita að gangast við nafnbótinni. Bentu mér á þann stað. Þú hins vegar talaðir um að það væru menn sem segðust vera póstmodernistar og ég svaraði því með því að segja að það væri einmitt sú fullyrðing þeirra sem gerir þá að and-póstmodernistum, ef gengið er út þeirri skilgreiningu að samkvæmt póstmodernistum sé allt í sífelldri verðandi, upplausn allra gilda, engin hugmyndafræði - ekkert er.

Þú talar um að laga sig að samfélaginu og þörfum, aðlaga sig að umhverfinu og hafa betri stjórn á því o.s.frv. Þar með gefurðu til kynna ytra viðmið sem sálfræðin fer eftir í mótun nýrrar hugsunar og hegðunar. En þessi ytri viðmið eru alltaf sögulega og menningarlega skilyrt, síbreytileg, og hvað segir það um sálfræðina? Hún bara eltir og reynir stöðugt að aðlaga einstaklingin að nýjum og nýjum ytri viðmiðum. Er það ekki allt í góðu? Jú, jú en það fer að sjalfsögðu eftir því hver þessi viðmið eru, hvar í sögunni við erum. Hvernig var einstaklingum hjálpað að aðlagast í nasismanum? Og, hvernig er einstaklingnum hjálpað að aðlagast núna undir ríkjandi hugmyndafræði síð-kapitalismans (fyrst þú ert farinn að tala um hugmyndafræði)?

Þú ert kannski of póst-modernískt þenkjandi fyrir mig. Hvernig færðu þetta út: "Ég held hins vegar að það að endurskoða umhverfið og laga hugsunina að því sé í raun ekkert annað en að koma sér upp nýrri hugsun"? Hvernig í ósköpunum getur ný hugsun falist í aðlögun? Það er eins og gert sé ráð fyrir því að einstaklingurinn hafi fallið út fyrir "normið" og það þurfi því að "normalisera" hann, aðlaga hann.
Og er hann þá kominn þeð nýja hugsun?, nei, staðlaða, normaliseraða hugsun, sem felst í aðlögun að einhverju ytra viðmiði (sem er síbreytilegt).

Þú talar ýmist um að bæta "aðlögunargildi", kenna nýja hugsun, eða "breyta umhverfinu" og hugsuninn þar með. Þetta fer ekki saman. Hvort á að aðlagast umhverfinu, eða breyta því?

Til þess að skilgreina pragmatisma ætti að nægja að rifja upp hina mjög svo afhjúpandi íslensku þýðingu "Gagnsemishyggja/Hentistefna": Það skiptir okkur pragmatistana engu þótt hið ytra viðmið sé síbreytilegt, vegna þess að við gerum bara það sem hentar hverju sinni; við vitum að "sannleikurinn/viðmiðið er síbreytilegt" og ekki til nema sem sögulega mótað, (í dag er það síð-kaðitalisminn) og við reynum að "aðlaga" einstaklingin að því hverju sinni. Á þennan hátt tel ég að í "aðlögunarmeðferð" sálfræðinnar sé innbyggð hentistefna, og að hún sé slæm.

Sálgreining að þínu mati: "skilar of litlum árangri á of löngum tíma" og það sýnir hversu rækilega þú ert bundinn á klafa ríkjandi hugmyndafræði síð-kapitalismans sem stöðugt leitast eftir meiri skilvirkni, engin má vera of lengi í burtu, hann má rétt skreppa í hugræna atferlismeðferð og koma svo aftur öflugri kapitalisti en nokkru sinni fyrr eftir að búið er að bæta "aðlögunargildi" hans!

Þess vegna þarft þú að svar þínum eigin orðum: "Ef þú kallar þetta góðan árangur af meðferð, þá gerir þú ekki nógu miklar kröfur".

Ég sjálfur geri hins vegar einfaldlega kröfur um að aðlögunarmeðferð sé ekki sett i forgrunn, að það sé ekki reynt að tala um fyrir sjúkling, normalísera hann, heldur sé grafist fyrir um dulvitaðar orsakir þess sem hrjáir hann og honum sé hjálpað að bera kennsl á sína eigin löngun handan mótunar kerfisins (eða yfirsjálfsins) í stað þess að aðlagst því. Einungis þannig verður honum komið hjá því að miðla málum um löngun sína, og það er eina siðferðislega skylada okkar.

"Ímynduð ljótleika röskun" er, að mig minnir, í DSM IV.

"Ef þú viðurkennir ekki skilgreiningar á árangri sem fela í sér mælingar og breytingar á hegðun, hvernig skilgreinir þú þá árangur af sálfræðilegri eða geðlæknisfræðilegri meðferð?"

Þessu er einfalt að svara. Ég viðurkenni ekki skilgreiningar á árangri, vegna þess að ég tel að hann verði ekki mældur (hlutlægt)! Breytingar á hegðun eru ekki alltaf bati, stundum bara fölsk aðlögun. Við verðum kannski vör við breytta hegðun, en sjúkdómseinkennið (það sem hrjáir einstaklingin) stendur eftir óhreyft.

Aðlögun er stundum, í hugrænni atferlismeðferð, það eina sem hefur átt sér stað, selnum hefur tekist að hoppa í gegnum hringin eins og allir hinir og fær síld að launum. Bravo!

Árangur verður sem sagt ekki "mældur" öðruvísi, en þegar meðferðaraðilinn gengur út og lætur ekki sjá sig aftur, þvert á uppástungur (og mælingar) sálfræðingsins.

Er ekki nóg fyrir mig að færa fram matinn, þarf ég stöðugt að vera að tyggja hann fyrir þig líka? Þú biður mig um endalausar skilgreingar á hugtökum sem þú átt sjálfur að þekkja og geta kyngt án þess að ég sé að smjatta þetta allt ofaní þig...sjálfsveruháttur er í raun það sama og sjálfs-meðvitund eða sjálfræði.

Já, mannasiðir að kynna sig. Mætti ég kannski (í þínum andan) biðja þig um að skilgreina mannasiði fyrst, áður en ég fer að kynna mig. Þá skal ég glaður rita nafn mitt. Góðar stundir.

Nafnlaus sagði...

"Árangur verður sem sagt ekki "mældur" öðruvísi, en þegar meðferðaraðilinn gengur út og lætur ekki sjá sig aftur, þvert á uppástungur (og mælingar) sálfræðingsins."

Ég vona að það verði að vera ljóst af hverju viðkomandi lætur ekki sjá sig aftur...

"Þú biður mig um endalausar skilgreingar á hugtökum sem þú átt sjálfur að þekkja og geta kyngt án þess að ég sé að smjatta þetta allt ofaní þig...sjálfsveruháttur er í raun það sama og sjálfs-meðvitund eða sjálfræði."

Ég held að ég hafi ágætis orðaforða, en þetta orð, sjálfveruháttur, er fremur óskýrt í mínum huga. Orð eru misvel skilgreind í tungumálinu, ekki gleyma því. Hvað er að því að fá hugtök útskýrð nánar ef maður skilur þau ekki? Ég skil það ekki.

baldur sagði...

"Ég talaði aldrei um menn sem segjast vera póstmodernistar, en neita að gangast við nafnbótinni. Bentu mér á þann stað."

Hérna kemur það.

Svo eru það þeir sem þú talar um, sem segja: "já, ég er póstmodernisti". Þeir eru heldur ekki, með því að gangast við nafnbótinni, póstmodernistar (þar sem allt er í stöðugri verðandi) Hverjir eru þá póstmodernistar?

Ég bendi líka á að þú endurtekur leikinn strax og þú biður mig um að benda mér á staðinn.

"Þú hins vegar talaðir um að það væru menn sem segðust vera póstmodernistar og ég svaraði því með því að segja að það væri einmitt sú fullyrðing þeirra sem gerir þá að and-póstmodernistum, ef gengið er út þeirri skilgreiningu að samkvæmt póstmodernistum sé allt í sífelldri verðandi, upplausn allra gilda, engin hugmyndafræði - ekkert er."

Ég skildi orðaleikinn sem þú veltir þér uppúr. Ég vildi bara ekki taka þátt í honum. Hérna ertu að vísa í að enginn er nokkurntíma nokkurnskapaðan hlut heldur alltaf að verða eitthvað annað. Ég kannast alveg við þetta úr póstmódernískri orðræðu (ekki halda að ég hafi aldrei lesið neitt eftir þessa gæja). Þar snýst allt um að velta sér uppúr merkingu hugtaka, snúa merkingunni á haus, vegna þess að fastinn er ekki nokkurstaðar til og þess vegna er merking hugtaka síbreytilegur líka. Þá er búið að svipta tungumálinu allri merkingu. Þar með er búið að svipta okkur því eina tæka sem við höfum til að tala saman og gera okkur skiljanleg. Hér er farið svo langt með þessa verðandi pælingu, sem þú ert svo hrifinn af, að öll orðræða er orðinn fullkomlega tilgangslaus. Ég bendi þér á að ef verðandinn sjálfur er þá ekki líka sífelt að breytast í e-ð annað en verðandi, þá er það allavega fastinn (eða verundin ef þú villt kalla það það) sem bindur hugmyndafræðina saman og því er með góðu móti hægt að segja að þessir menn SÉU póst módernistar (að minnsta kosti að þessu leitinu til), því ekki er þessi þáttur hugmyndafræðinnar neitt breytilegur. Þeir ERU líka afstæðishyggjumenn ef marka má öll þeirra skrif. Kristeva hefur t.d. skrifað þó nokkuð um kyndbundna þekkingu hvað svo sem það þýðir. þannig að mótsagnirnar í þessu verðandihugtaki eru yfirgengilegar í meðförum póstmódernista. Ég bendi samt á að ég Þykist ekki vera búinn að skilgreina hugtakið til fulls, en þetta tvennt er aðalsmerki póstmódernismans. Þú hlýtur að fallast á að þetta eiga þeir allir sameiginlegt, Foucault, Derrida, Kristeva, Irrigary, Baudriard og allir hinir. Ég biðst afsökunar ef einhver nöfn eru vitlaust stafsett. En það er kannski bara í anda póstmódernismans; stafsetningin hlýtur þá að vera stöðugt að breytast. Sem minnir mig á að sumir hafa gengið svo langt að hengja sig í margræðni tungumálsins og stöðugri verðandi að efnisheimurinn er þá heldur ekki til nema sem texti á blaði, þar sem hann er afstæður við það hvernig hver og einn talar um hann. Það er ekki hægt taka þetta alvarlega nema með því að líta á þetta sem myndlíkingu og aðeins myndlíkingu. Myndlíkingu við hvað er hins vegar ekki ljóst.

Varðandi aðlögun í hugrænni atferlismeðferð, þá á ég eftir að sjá mann breytast í kapítalista eða nasista vegna þeirrar meðferðar. Það er ekki hægt að taka þig alvarlega þegar þú skrifar svona. Aðlögun að umhverfi felst mjög oft í aukinni færni til að hafa áhrif á umhverfi sitt. Í því felst ekki endilega að taka þátt í kapítalískum leik. Það fer alveg eftir óskum skjólstæðinga. Það eru þeir sjálfir sem setja sér markmið með meðferðinni. Ef þú pælir í því, til hvers, annars en að hafa áhrif á umhverfi okkar, ættum við annars að gera nokkurn skapaðan hlut?

Þú neitar að skilgreina í hverju árangur felst en telur þér samt stætt á því að fullyrða að sálgreinendur nái árangri. Færð þú sjálfur einhvern botn í svoleiðis tal. Þú talar reyndar um að fjarlægja "meinið" og fullyrðir að það sé einhverjir brestir í dulvitundinni. Ég á ennþá eftir að sjá sannfærandi rök fyrir því að þessi dulvitund sé yfir höfuð til. Hún virðist eftir nokkra yfirlega vera jafn mótsagnakennd og verðandi-hugtakið eins og póstmódernistar fara með það.

Mér finnst líka dáldið lítið gert úr afreki t.d. þeirra kvíðasjúklinga sem sigrast á ótta sínum með því að gera það sem þeir hafa aldrei þorað áður, með því að líkja þá við sirkusseli sem hoppa í gegnum hringi. Spurðu þá, sem hafa gengið í gegnum hugræna atferlismeðferð við t.d. félagsfælni, hvort þeir séu ennþá hræddir við að hefja samræður við ókunnugt fólk, drekka úr glasi eða skrifa nafnið sitt á almannafæri (ég sé ekki hvernig þetta tengist kapítalisma). Ef þeir eru ekki hræddir við það (sem er mjög oft raunin), heldur þú því þá samt fram að þeir séu ennþá félagsfælnir vegna þess að það á eftir að leysa upp einhverjar dulvitaðar duldir?

Því miður verð ég að segja að ég nenni ekki að svara þér aftur. Við erum ekki að komast að sameiginlegri niðurstöðu. Þú ert hrifinn af verðandi merkingar og þar með markleysum. Ég vil skilja, og til að það sé mögulegt, þá þarf tungumálið að hafa merkingu. Þetta er munurinn á okkur. Þér er frjálst að halda áfram að skrifa hérna, en ég nenni ekki leysa stöðugt upp mótsagnir. Þú þarft heldur ekki að kynna þig frekar en þú villt, og ég ætla ekki að útskýra fyrir þér hvaða skilning þú leggur sjálfur í orðið mannasiðir, sem vel að merkja er mun hversdagslega orð en sjálfveruháttur.

Nafnlaus sagði...

Þú ert pirraður vegna þess að:

"sumir hafa gengið svo langt að hengja sig í margræðni tungumálsins og stöðugri verðandi að efnisheimurinn er þá heldur ekki til nema sem texti á blaði, þar sem hann er afstæður við það hvernig hver og einn talar um hann".
Þessi endalausa margræðni grefur undan möguleikanum á haldbærri þekkingu vegna þess að hún er stöðugt verðandi eitthvað annað í síkvikum textanum halda "póstmodernistarnir" fram.
Og ég skil angist þína. Derrida getur t.d. ekki skrifað neitt án þess að slá tvo til þrjá varnagla, setja tíu fyrirvara og allt í "gæsalöppum", en hvað vilt þú í staðinn? Þú virðist velja þá frumspekilegu hugmynd að tungumálið sé tæki sem lýsir og samræmist raunveruleikanum fullkomlega og færir okkur merkinguna heim (positivismi).

Tungumálið mun aldrei lýsa raunveruleikanum fullkomlega og aldrei færa okkur fullkomna merkingu, en það er ekki þar með sagt að merking sé ekki til. Þvert á móti held ég að það verði að vera innbyggður misskilningur í hverri merkingu (samskiptum okkar o.s.frv.). Því að ef það væri ekki innbyggður misskilningur í samskiptum okkar og merkingunni sjálfri, hvaða ástæðu hefðum við þá til þess að tjá okkur eitthvað frekar! Misskilningur er forsenda þess að við tjáum okkur yfirleitt.

Þekkingin getur ekki öðlast fastan grunn og verið algild, heldur er hún einungis tímabundin frestun á innbyggðum ómöguleika og misskilningi. Þetta er einfalt, hér eru engar mótsagnir.

Svo þykir mér leiðinlegt að þú skulir reyna að bjarga þér fyrir horn með því að saka mig um orðaleiki þegar ég bið þig um skilgreiningu á póstmodernimanum sem þú bombarderar menn með.

"Varðandi aðlögun í hugrænni atferlismeðferð, þá á ég eftir að sjá mann breytast í kapítalista eða nasista vegna þeirrar meðferðar".
Ég sagði aldrei að einstaklingar myndu breytast í nasista eða kapitalista við neina meðferð. Það eina sem ég sagði er, að ef sálfræðin felst í bættu "aðlögunargildi", að aðlaga einstaklingin að umhverfi sínu, þá gerir hún ráð fyrir einhverju ytra viðmiði, sem er sögulega og menningarlega skilyrt. Í dag er viðmiðið neyslusamfélag síð-kapitalismans þar sem krafa yfirsjálfsins er: Njóttu! Það er einmitt ekki verið að breyta neinum, heldur einungis að aðlaga ekki satt.

Þú virðist ekki gera þér grein fyrir að "aðlögun" við umhverfi er allt annað en að "breyta" því. Þetta fer einfaldlega ekki saman. Ný hugsun er forsenda þess að við getum haft áhrif á umhverfi okkar og breytt því, og hún felst alls ekki í "aðlögun": Ný hugsun felst ekki í aðlögun að ytra viðmiði, heldur þvert á móti þegar við getum hugsað án skilyrðingu viðmiðsins. Það er ný hugsun. Þetta er svipað og gamli góði munurinn sem Lenin gerði á formlegu frelsi og raunverulegu frelsi. Þú ert allur í þessu formlega.

Hversu langt er hægt að ganga í því að "varningsgera" eða "samfélagsvæða" sálarlíf einstaklingsins?

"Þú neitar að skilgreina í hverju árangur felst en telur þér samt stætt á því að fullyrða að sálgreinendur nái árangri. Færð þú sjálfur einhvern botn í svoleiðis tal". Þessu má einfaldlega svara með gagnspurningu: þú virðist telja, að eina mögulega skilgreiningin á árangri felist í mælingum; ef ekki er hægt að mæla og setja í "súlurit", þá er það ekki bati. Ég fæ engan botn í slíkt tal. Hugræn atferlismeðferð styðst við einungis við sjáanlega hegðun og þess vegna er hægt að nota hlutlægar mælingar, en sálgreining gerir annað og meira en að taka bara sjáanlega hegðun til greina þegar kemur að hugrænni virkni og styðst þar af leiðandi ekki við hlutlægar mælingar á árangri. Mótsögnin var því engin. Það er engin mótsögn að tala um bata og árangur, án þess að mæla hann og skilgreina.

Ég er ekki að gera lítið úr einum né neinum (og hef síst efni á því). Í rauninni er það hugræna atferlismeðferðin sem gerir lítið úr einstaklingnum með því að styðjast við "aðlögunarmeðferð" eða þjálfun líkt og notuð er á dýr. Ég er ekki að segja að hugræn atferlismeðferð sé til einskis, en hún ristir bara ekki jafn djúpt og sálgreiningin, er ekki jafn áhrifarík, og getur hugsanlega valdið því að sjúkdómsenkennið brjótist út á annan hátt (þó að félagsfælni hverfi tímabundið), ef einungis er stuðst við "aðlögun".

Þetta tengist kapitalisma á þann hátt að, það er gripið til hugrænnar atferismeðferðar til þess að aðlaga fólk á sem skemmstum tíma og auka skilvirkni kerfisins, í stað þess að leyta til sálgreiningarinnar; hún er of dýr og tímafrek - óskilvirk og samræmist engan vegin rökvísi síð-kapitalismans eins og góð og snögg aðlögunarmeðferð. Já, hún kemur sannarlega að góðum notum hugræna atferlismeðferðin í samtíma okkar.

Það er kannski ekki að furða að þeir séu farnir að notafæra sér hugræna atferlismeðferð í Abou Ghraib og Guantanamo?

"Þér er frjálst að halda áfram að skrifa hérna, en ég nenni ekki leysa stöðugt upp mótsagnir".

Hvaða oflæti er þetta? Hvernig sérðu þig? Sem fræðilegan riddara, ofurhetju sem leysir upp mótsagnir, sveiflar skikkju sinni, og er horfin á braut - nennir ekki að skrifa meira. Ég get sagt þér það "Don Kíkótí" að þú hefur ekki leyst upp eina einustu mótsögn. Það var ekkert að leysa upp! Góðar stundir.

Nafnlaus sagði...

Varðandi uppeldið.

"Mig langar að spyrja ónefndan hvort hann sé á móti uppeldi líka? Hvað er uppeldi annað en tilraunir til breyttrar hegðunar, hegðunar með aukið aðlögunargildi".

Þetta vil ég segja: nei, ég er ekki á móti uppeldi, en ég tel að það sé engan veginn nauðsynlega tengt "hegðun með aukið aðlögunargildi". Það er ekkert samasemmerki á milli góðs uppeldis og auknu aðlögunargildi. Uppeldi og aðlögun er ekki samofið. Hver er svo mælikvarðinn á aukið aðlögunargildi á okkar tímum undir ríkjandi hugmyndafræði síð-kapitalismans? Hundrað krónur fyrir þann sem svarar því. Sumir myndu segja að Bill Gates og Donald Trump hefðu frábært aðlögunarhæfni í samtímanum. Þeir hljóta að hafa fengið gott uppeldi þó að þeir sé mannleysur.

Og fyrst við erum komin út í uppeldi þá vil ég færa mig yfir á persónulegu nóturnar. Ég á von á mínu fyrsta barni, en veit ekki kynið... ég hugsaði, "það kemur bara í ljós" hvort það er strákur eða stelpa og þá veit ég hvort ég þarf að lesa ödipusarduldina eða elektru. Það þarf ekki að orðlengja frekar um uppeldi. Góðar stundir.

Árni Gunnar sagði...

Nú er kammerat nafnlaus búinn að misstíga sig.

. Ég er ekki að segja að hugræn atferlismeðferð sé til einskis, en hún ristir bara ekki jafn djúpt og sálgreiningin, er ekki jafn áhrifarík, og getur hugsanlega valdið því að sjúkdómsenkennið brjótist út á annan hátt (þó að félagsfælni hverfi tímabundið), ef einungis er stuðst við "aðlögun".

Hvað hefurðu fyrir þér? Úr því að mælanlegu gögnin skipta engu máli hlýturðu að bjóða okkar annars konar sannanir, eða a.m.k. rökstuðning. Það er ekki hægt að halda því fram að sálgreining risti dýpra og sé áhrifaríkari bara af því. Þá vil ég líka vita hvernig sjúkdómseinkenni brjótast út á annan hátt eftir hugræna atferlismeðferð og hvað þú getur sýnt mér sem segir að það gerist ekki við sálgreiningu.

Þarna ertu bara að hafa eftir sálgreiniendum sem segja að svona sé þetta, og sama hversu miklir þekkingarfræðilegir gallar eru á klínískrar sálfræði í dag, ert þú bara að fullyrða án þekkingar. Þín gögn væru hugarfóstursgögn á meðan við höfum lífeðlisleg gögn, Q-gögn, vitnisburð skjólstæðinga, atferlismælingar og miklu fleira. Þú getur kallað þessi gögn vísbendingar, ef þú hefur áhuga á að draga úr vægi þeirra. Þessi gögn eru þó alltaf betri en gagnaleysið sem þú hefur um dulvitund, djúpristu sálgreiningar o.s.frv.

Að lokum vil ég benda á að hugræn atferlismeðferð tekur ekki eingöngu á sjáanlegri hegðun. Það kallast atferlismeðferð. Meðferðin er einmitt hugræn af því að unnið er með yrðingar, lýsingar skjólstæðinga á hugsunum sínum o.þ.h.

baldur sagði...

Ég er hættur að svara þér efnislega um póstmódernismann, hafðu ekki áhyggjur. Mig langar bara til að benda þér á að þú gerir mér upp geðsæringar sem ég hef ekki og þú hefur ekkert fyrir þér með. "Þú ert pirraður", "Ég skil angist þína". Og svo sakar þú mig um oflæti fyrir að nenna ekki að tala við þig.

Ef þú ætlar að skrifa hérna á síðunni okkar, þá er það nú allavega lágmarks krafa að þú sýnir sæmilega háttvísi. Ég hef verið kurteis við þig allan tímann þó ég hafi verið ósammála þér.

baldur sagði...

Já, og til hamingju með barnið, vona að frúnni og fóstrinu heilsist vel.

Bjorn Levi sagði...

Góðan dag, Björn Leví heiti ég. Kannski að einhverjir þekki mig. Fannst ég eilítið knúinn til þess að svara herra ónefndum hérna vegna þeirrar aðfarar sem hann gerir að vísindum í skrifum sínum.

Ekkert flókið, engar orðalengingar:
Það sem þú ert að lýsa í svörum þínum er skyldara trúarbrögðum en vísindum.

Ástæðan fyrir því að trú er ekki vísindi er sama ástæða og pómóismi eða allt sem gæti flokkast sem pómóismi er heldur ekki vísindi.

Útskýringar á fyrirbrigðum sem byggjast ekki á vísindalegum aðferðum finnst fólki hér ekkert voðalega áhugaverðar né merkilegar.

Svo verð ég að koma fram þeirri athugasemd að mér finnst það vera óhugnanlega slæmir mannasiðir að biðja fólk um að skilgreina fyrir sig einmitt það hugtak. Þú ert að bjóða upp á það sem kallast á frummálinu trolling og mætti þýða á það ylhýra sem "skessugang".

Ég hef nákvæmlega enga þolinmæði fyrir skessugangi og geng ávallt hreint til verks þegar ég verð var við þess háttar ófögnuð. Satt best að segja þá finnst mér allt sem þú hefur sagt í svari við þeirri grein sem hér á við vera skessugangur og til þess eins að angra fólk. Hagaðu þér eins og maður eða hættu.

Annað fólk, afsakið frekjuna í mér.

Nafnlaus sagði...

"Nú er kammerat nafnlaus búinn að misstíga sig". "Nú" er ég búinn að misstíga mig...en hvað, ekki "fyrr"! Hvers vegna kýstu að taka til máls á þessari stundu með þessum orðum? Nú fórstu flatt.

Þú misstígur þig nefnilega hraparlega sjálfur með þessum orðum, vegna þess að þú viðurkennir að ég hafi ekki stigið feilspor fram að þessu, að ég hafi ekki misstigið mig fyrr en "nú"! Og fyrst ég misstíg mig ekki fyrr en "nú", þá hlýtur allt það sem ég "fyrr" sagði að vera rétt og þá skaltu svara því. Hér höfum við hreinlega frábært dæmi um dulvitundina, þegar fólk segir meira en það ætlar sér. Það varst ekki þú sem talaðir, það var dulvitundin (sem er jú ekkert annað en tungumálið).

"Hvað hefurðu fyrir þér? Úr því að mælanlegu gögnin skipta engu máli hlýturðu að bjóða okkar annars konar sannanir..."

Á ég að svara þessu aftur? Það eru kannski mælingar og útreikningar þegar kemur að aðlögunargildi og "sannanir" (fyrir hverju). En ekki þegar kemur að sálgreiningu og hugverunni/sjálfsverunni. Sálgreining er ekki vísindi í venjulegum skilningi og verður það ekki þó svo að hún færi að framleiða mælanlegar raunvísindalegar "staðreyndir".

Og, þess vegna hljótum við að vera sammála um, að það er ekki það sem er mælanlegt sem er mikilvægt fyrir vísindin, þvert á það sem flestir halda.

Mig dreymdi þessa setningu sem dregur þetta nokkuð vel saman: Raun-vísindin rannsaka allt, nema Raunina.

"...við höfum lífeðlisleg gögn, Q-gögn, vitnisburð skjólstæðinga, atferlismælingar og miklu fleira" og "Meðferðin er einmitt hugræn af því að unnið er með yrðingar, lýsingar skjólstæðinga á hugsunum sínum..." Þessu skal ég bara svara á einu bretti:

Aðferð ykkar byggir á (þó að svo lítið skrifað um það í ykkar literatúr) ákveðinni frumspekilegri hugmynd um tungumálið, að það sé gjörsamlega gagnsætt, laust við alla margræðni, og lýsi hugmyndum fullkomlega. Út frá þessum skilningi á tungumálinu teljið þið ykkur svo geta komist að (útópísku) samkomulagi á milli ykkar og sjúklingsins um hvert vandamálið sé og hvernig eigi að leysa það. Þið virðist halda að það sé hægt að komast að fyrirfam samkomulagi um meðferðina (engin vafi) og að sjúklingnum sé kleift að fallast á lýsingu á því hvers konar vandamál sé um að ræða. Þar með má segja að þið komist að samkomulagi um lausnina sjálfa, og í hverju felst hún?, jú auðvitað aðlögun og bælingu á því vandamáli sem var í upphafi lýst og komist að samkomulagi um! Þetta er algjörlega banal. Þetta er undarleg rökvísi; að byggja meðferðarferli sem ég leyfi mér að efast um að hafi áhrif á einhverja tiltekna (uppdiktaða) lýsingu á vandamáli, og lýsingin sjálf er svo fyrirfram búin til, sköpun, skáldskapur. Eru þetta ekki "hugarfóstursgögn"? Í upphafi er lýst vandamáli, svo hefur meðferðin engin áhrif, og við sitjum upp með uppdiktaða lýsinguna frá því í upphafi. Þið virðist halda að þið getið sagt: "já einmitt ég veit nákvæmlega hvað hrjáir þig, það er"...og svo er búin til lýsing á vandamáli sem ætlunin er að bæla. Eða að einstaklimurinn viti alltaf og geti tjáð fulkomlega hvað hrjáir hann. Þið vinnið með yrðingar og lýsingar á hugsunum sjúklingsins segir´ðu, en gangið út frá frumspekilegri hugmynd um tungumálið. Þið gerið ekki einu sinni greinarmun á sjúklingi yrðingarinnar sjálfrar og sjúklingnum sem setur yrðinguna fram. Þið strokið yfir þann síðari. Vegna þess að þið teljið að hugsanir komist algjörlega ómengaðar til skila í gegnum tungumálið. Þar er ég ósammála ykkur.

Höfum við hér að ofan ekki ástæðuna fyrir því að Baldur sér mikla ógn í kenningum póstmodernista um tungumálið? Starfið liggur undir svo ég lái ykkur ekki.

Út frá ofansögðu getum við því einnig sett spurningarmerki við eftirfarandi:

"lífeðlisleg gögn, Q-gögn, vitnisburð skjólstæðinga, atferlismælingar og miklu fleira."

Ég efaðist heldur aldrei um að þið hefðuð þau. En ég efast hins vegar um þessi gögn, vitnisburð skjólstæðinga, atferlismælingar og miklu fleira. Ég er hins vegar tilbúinn til þess að kalla þetta vísbendingar um eitthvað "annað" eins og þú gafs mér leyfi til að gera (allavega vitnisburð skjólstæðinga).

"Þessi gögn eru þó alltaf betri en gagnaleysið sem þú hefur um dulvitund...".

Dulvitundin er ekkert annað en tungumálið sem við tölum, í orðum okkar er yfirborðs merking, en einnig eitthvað annað og meira, og þú gafst okkur besta dæmið um þetta sjálfur Árni þegar þú sagðir að "nú" hefði ég misstigið mig. Dulvitundin hefur sömu formgerð og tungumálið, svo einfalt er það, og þið þurfið ekkert að hræðast hana. Orðræða okkar hefur ekki bara eina vídd. Það er eitthvað sem við ætlum okkur að segja, innihald og merking setningarinnar, en svo er það þetta "annað" (eins og hjá Árna), form setningarinnar. Þetta er eins og vinnumaðurinn sem grunaður var um að flytja þýfi í hjólbörum sínum í hvert skipti sem hann fór úr vinnunni. Alltaf var athugað með innihald/þýfi í hjólbörunum en aldrei fannst neitt. Var hann þá ekki að stela neinu? Jú, hjólbörunum sjálfum.

Við verðum að horfa dulvitundina sömu augum og hjólbörurnar. Hún er tungumál.

Baldur, ég þakka hamingjuóskir og vona að þú hristir þetta af þér, það sem ég sagði með pirringinn og angistina (en ég man samt hvað þú varst pirraður á Descartes í nýaldarkeimspekinni og gerði ráð fyrir sama pirring hér), ég skal bara taka þetta til baka. En ekkert, ég endurtek ekkert, annað.

Ég veit ekki betur en mér sé batnað i öklanum, og ég geng því keikur úr kjallarakompunni. Góðar stundir.

Árni Gunnar sagði...

Feilsporið sem ég minnist á er það að þú lætur þér ekki nægja að gagnrýna atferlismeðferðir, heldur ertu farin að fullyrða að sálgreiningin sé betri, risti dýpra o.s.frv.

Á ég að svara þessu aftur? Það eru kannski mælingar og útreikningar þegar kemur að aðlögunargildi og "sannanir" (fyrir hverju). En ekki þegar kemur að sálgreiningu og hugverunni/sjálfsverunni. Sálgreining er ekki vísindi í venjulegum skilningi og verður það ekki þó svo að hún færi að framleiða mælanlegar raunvísindalegar "staðreyndir".

Á eftir þessu fylgir svo enn ein ræðan um vonleysi tungumálsins.

Þetta er ekki stuðningur við sálgreiningu, heldur gagnrýni á klíníska sálfræði.
Af því að tungumálið er margrætt þá hefur sálgreining rétt fyrir sér? By default?
Ég vona að þú sjáir þér fært að svara því sem kemur að sálgreiningunni, og útskýra hvað gerir hana rétta.
Jafnvel ef tungumálið sé í mörgum lögum og sé yfirfullt af litlum pökkum sem þarf að opna, þá verður sálgreining ekki sönn fyrir vikið.

Árni Gunnar sagði...

jafnvel ef tungumálið ER...

afsaka þetta lýti.

Nafnlaus sagði...

Fyrst vil ég svara okkar kæra bróður Phallus Leví:

"Góðan dag, Björn Leví heiti ég. Kannski að einhverjir þekki mig. Fannst ég eilítið knúinn til þess að svara herra ónefndum hérna vegna þeirrar aðfarar sem hann gerir að vísindum í skrifum sínum".

Þetta er hreinleg, afsakið, aumkunarvert. Hvað á maður að halda um svona menn sem eru á sínu venjulega netvafri, en snarstoopa svo, frussa út úr sér kaffinu, vegna þess að þeir sjá sig knúna til þess að svara aðförum að vísindunum? Þú hlýtur að eiga mikið verk fyrir höndum!

Þetta hefur ekkert með trú að gera. Hinn sanni trúleysingi lætur afarkostinn um "trú eða trúleysi" sem vind um eyru þjóta. Þetta kemur honum ekki við. En þú hins vegar ert farinn að notast við undarlega skilgreiningar- og flokkunaraðferð: hvað er trú og hvað er ekki trú, hvað er skylt með trúarbrögðum og hvað ekki, svo að þú virðist sjálfur staðsetja þig inn á sviði trúarinnar. Skápa-trúmaður. En ekki ég, ég læt þetta sem vind umeyru þjóta.

Það er alveg rétt hjá þér að sálgreining á ekkert skylt með "vísindum" dagsins í dag, og vill heldur ekki eiga neitt skylt með þeim. Sálgreiningin (sem reyndar er mjög tengd málvísindum) vill ekki þjóna neinum, vera þræll, einhvers meistara. Og þess vegna réttlætir ekkert starf sálgreinandans, nema hann sjálfur.

Sagðir þú þetta:

" ég geng ávallt hreint til verks þegar ég verð var við þess háttar ófögnuð. Satt best að segja þá finnst mér allt sem þú hefur sagt í svari við þeirri grein sem hér á við vera skessugangur og til þess eins að angra fólk. Hagaðu þér eins og maður eða hættu".

Eða Stalín? Hvað var aftur sagt við Sjostokovits? Var það ekki eitthvað í þessa veru: það er of mikill skessugangur og glundroði í músikinni þinni og hún gerir ekkert annað en að angra fólk og raska hinu kommúníska (vísindalega) jafnvægi. Hagaðu þér eins og maður eða hættu, annars skerum við af þér eyrun.
Er ekki augljóst að þetta eru ekkert annað en tilgerðarlegir (innbyggðir) alræðistilburðir hjá þér? Skilgreining vísindanna í dag sem byggist á hinum og þessum mælingum og framleiðslu á "hard facts" er ekki algild, þvert á móti, þá eru brestir í henni eins og ég hef sýnt.

"mér finnst það vera óhugnanlega slæmir mannasiðir að biðja fólk um að skilgreina fyrir sig einmitt það hugtak." Þarna hefur þú ekki lesið nógu vel. Ég bað engan um á skilgreina skilgreiningar, en mér fannst hins vegar undarlegt hversu oft ég var beðinn um að skilgreina hitt og þetta; það nýtist kannski vel þegar farið er yfir próf með rauðum penna: "skilgreina betur" o.s.frv., en þegar komið er út í almenna netumræðu verður að vera hægt að gera ráð fyrir sameiginlegum samræðu-grundvelli þar sem menn skilja hvorn annann. Það er nefnilega hægt að skilgreina út í hið óendanlega. Hefurðu prufað að fletta orðabók þangað til að þú færð endanlega skilgreiningu?

Ef ég kemst til valda ferð þú beint í "Gúlagið" fyrir að vera skápa-trúmaður með alræðistilburði.

AFO

Nafnlaus sagði...

Mér gengur illa að skilja nafnlausa manninn og er sjálfsagt mínum eigin takmörkunum um að kenna.

Hann væri þó ef til vill tilbúinn að útskýra fyrir mér smávægileg atriði sem rugla mig í mínu einfalda, jarðbundna, efnishyggju, pósitívista rími.

Árni ætlaði áðan að segja eitthvað en í ljós kom að hann sagði það i raun ekki heldur var það dulvitund hans. Er Árni í raun og veru aðgreinanlegur frá dulvitund sinni með þessum hætti? Búa kannski tveir Árnar í einum líkama, Árni meðvitund og Árni dulvitund? Hvernig er sambandi þeirra háttað?

Einnig kemur í ljós að dulvitundin er tungumálið og inniheldur, auk merkingar eitthvað "annað" Ég er vanur að gutla í barnalauginni og botna bara ekkert í svona hyldýpi. Hvernig er með önnur samskiptaform svo sem augngotur, bros og klapp á bakið. Eru þau meðvitund eða líka dulvitund?

Þar sem tungumálið kemur merkingu ekki fyllilega til skila er þá ekki meira en mögulegt að þú sér í raun sammála okkur og við þér. Verkfærið sem við notum til rökræðna er bara of ófullkomið? Í það minnsta er ekki hægt að fullyrða að svo sé ekki, í ljósi takmarkana tungumálsins. Ert þú þá ekki í þversögn við sjálfan þig að vera að rífast við okkur á annað borð, með tungumáli sem ekki flytur merkingu á milli manna nægilega vel??

Mér er spurn.

Til hamingju með væntanlegan erfingja og takk fyrir að nenna að rífast.

Árni Gunnar sagði...

Það er alveg rétt hjá þér að sálgreining á ekkert skylt með "vísindum" dagsins í dag, og vill heldur ekki eiga neitt skylt með þeim. Sálgreiningin (sem reyndar er mjög tengd málvísindum) vill ekki þjóna neinum, vera þræll, einhvers meistara. Og þess vegna réttlætir ekkert starf sálgreinandans, nema hann sjálfur.

Ok, þá er sálgreiningin bara búin að redda sér úr öllum hugsanlegum vanda, líkt og trúarbrögð. Ekkert réttlætir sálgreiningu nema sálgreinandinn. Það á að trúa blint til að vera trúaður og því eru allir trúaðir trúaðir án þess að fyrir því séu færð nokkur rök.

Þá er árangur af sálgreiningu ekkert annað en qualia og því óumdeildur. Það fylgir þá engu að síður að ekki er hægt að bera sálgreiningu saman við eitt né neitt, og í framhaldinu má þá segja eða aldrei megi bera neitt saman. Árangur er því bara orðskrípi sem enginn ætti að nota nema um sjálfan sig í eintali við sjálfan sig.

Þá langar mig að henda því hér inn, að jafnvel þó tungumálið sé mjög gallað, býr sá galli ekki til dulvitund. Ég upplifi allskonar hluti MEÐVITAÐ sem ég get hvorki hugsað um í orðum og því síður lýst fyrir öðrum. Engin dulvitund þar. Bara eðlilegar takmarkanir tungumálsins í lýsingum á qualíu.

Þessi meinta dulvitund er afleiðsla af hlutlægum gögnum, hegðun sem erfitt var að skýra. Það er eðli dulvitundar að hún er dulvituð og því getur hún ekki birst neinum einstaklingi. Dulvitundin verður því aðeins til þegar sálgreinandi ákveður að hún sé til.

En Orri kláraði þessa umræðu auðvitað hérna á undan. Við getum ekki deilt á tungumáli sem er meingallað og því ætla ég að hætta líkt og aðrir, eða eru þeir kannski ekki hættir? Misskildi ég þá bara?

baldur sagði...

Ég fagna því eiginlega Árni, ef ég skil þig rétt, að þú sért búinn að gefast upp fyrir þessu líka. Hvernig er hægt að deila við mann sem segir eina stundina:

"en þegar komið er út í almenna netumræðu verður að vera hægt að gera ráð fyrir sameiginlegum samræðu-grundvelli þar sem menn skilja hvorn annann."

En byggir að öðru leiti allan sinn málflutningi á tal um margræðni tungumálsins og frestun á misskilningi. Sem by the way er misskilningur á Derrida. Mig grunar að hann sé að vísa í skilafrest Derrida þarna, en það snerist ekkert um frestun á misskilningi. Það snerist um endalausa frestun á skilningi. Þar sem hvert orð er margrætt, "skil" eru á milli táknmyndar (orðsins) og táknmiðs (þess sem orðið á að vísa til), þ.e. táknmyndin nær aldrei almennilega utan um tákmiðið, þá þarf að bæta við fleiri orðum til að skýra betur hvað er átt við til að koma í veg fyrir misskilning. En þar sem þessi orð sem eru bætt við eru sama marki brennd, þá er skilningnum skotið enn frekar á "frest" með því að það þarf að bæta við fleiri orðum fyrir hvert orð sem bætt var við í fyrstu umferð. Þetta er skrýtin kenning með tilliti til þess hvað við eigum yfirleitt auðvelt með að skilja hvert annað. Mig grunar að óskiljanlegt orðagjálfur Derrida og félaga sé búið til, til þess eins að renna veikum stoðum undir kenninguna. Hvað sem því líður, þá er varla hægt að deila við mann sem leggur alla áherslu á óskiljanleika tungunnar en gerir samt þá kröfu að við skiljum hann.

AFO: Ég legg í fyrsta lagi til að þú kynnir þér betur Derrida áður en þú reynir að sannfæra okkur um það hversu frábær hann sé. Þú varst í öðru lagi aldrei sakaður um að biðja um skilgreiningu á skilgreiningu. Björn levi sagði að það hefði verið vondir mannasiðir að fara fram á skilgreiningu á því hugtaki, þ.e. mannasiði. Ef það þjónar þínum málstað að misskilja þetta, þá skil ég að þú leggir þig fram við slíkt, en þetta átti hver maður sem hefur fylgst með þessari umræðu að geta skilið.

Ég legg til að þið hin látið ekki soga ykkur inn í þennan skrípaleik og hættið að skrifa.

Nafnlaus sagði...

Þegar ég tala um sameiginlega samræðu-grundvöll þá tek ég vissulega til greina þann ómöguleika sem ávallt er innbyggður í öll okkar samskipti (eins og berlega hefur komið í ljós á þessari síðu).

Skilningurinn felst í því að gangast við innbyggðum ómöguleika (ekki vonleysi) tungumálsins. Þannig er ekkert athugavert við það að tala um sameiginlegan skilning og ófullkomleika tungumálsins: því að orð okkar bregðast alltaf að einhverju leyti, segja ekki-allt og alltaf verður eitthvað útundan, einhver afgangur, sem á afturvirkan hátt sýnir okkur takmörk tungumálsins. Ég get einfaldlega ekki fallist á þessa frumspekilegu hugmynd ykkar um tungumálið sem á að geta lýst hugmyndum okkar fullkomlega.

Punkturinn er þessi (svo ég reyni að greiða úr flækjunni):

ómöguleiki kemur ekki í veg fyrir rökræður okkur, gerir þær tilgangslausar, hann gerir þær einungis endalausar, í þeim skilningi að við fáum aldrei botn í þær vegna þess að alltaf verður eitthvað afgangs, útundan, sem ekki verður afgreitt, rökræðan verður aldrei-öll. Þið virðist líta svo á að þetta sé eitthvað slæmt. Að við verðum einhvern veginn að komast að sameiginlegum fullkomnum skilning, án alls ómöguleika. Ég er ekki sammála, vegna þess að það verður að vera innbyggður ómöguleiki í öllum "skilning" svo að rökræðan geti haldið áfram. Ég ætla að reyna að útskýra þetta betur.

Þetta með ómöguleika tungumálsins ("skilningsins") er forsenda rökræðunnar og við getum kannski skilið það betur ef við yfirfærum þetta yfir á lýðræðið:

Lýðræðið er ómögulegt, verður að vera ómögulegt og það má aldrei verða fullkomið, algilt, vegna þess að þá væri út um rökræðuna (- ég meina hvað þyrfti að rökræða ef hið fullkomna stjórnarfyrirkomulag væri komið). Nei, það er ekki svo að ómöguleikinn geri rökræðuna tilganslausa, heldur er hann, þvert á móti, forsendan fyrir því að hin lýðræðislega rökræða geti haldið áfram (endalaust). Og það er nauðsynlegt. Í stað þes að gera ráð fyrir fullkomnum skilning ættum við að gera ráð fyrir ómöguleika skilningsins svo að rökræðan dafni. Ef þið kjósið heldur fullkomið útópískt stjórnarfyrirkomulag án alls ómöguleika (eða frumspekilegt ómargrætt tungumál án alls ómöguleika) þá getur það kæft rökræðuna og haft alræðislegar afleiðingar.

Mitt manifesto er stutt:
Göngumst við ómöguleikanum, staðsetjum okkur innan hans, gagnrýnum, höldum rökræðunni á lífi endalaust og höldum þannig opnum lágmarksmöguleikanum á endalausri rökræðu!

Það er rétt hjá þér, að það sem liggur undir er Saussure og túlkanir annarra á kenningu hans um táknmynd og táknmið. En ef þú lest það sem ég sagði að ofan þá er ekkert að því. Þú ert sannfærður um að ég sé að lesa Derrida (af hverju er þér svona mikið hjartans mál að komast að því hvað ég er að lesa?), en svo er ekki; "Writing and Difference" bíður nánast ósnert upp í hillu.
Af hverju hræðist þú ómöguleikann eins og einhverja martröð, í stað þess að staðsetja þig innan hans?

"Ég legg til að þið hin látið ekki soga ykkur inn í þennan skrípaleik og hættið að skrifa".
Er ekki eitthvað undarlegt við slíkar ábendingar til fólks? Ég vil bara segja við fólk að taka endilega þátt í "skrípaleiknum" ef það er hringiða ómöguleikans sem heldur hinni frjálsu rökræðu á lífi. Nú ef ekki, þá ekki. Það þarf engar ábendingar, einhvern sjálfskipaðan "umferðarstjóra" rökræðunnar sem vill ólmur breiða yfir ómöguleika skilningsins/skilningsins og þar með rökræðunnar sjálfrar.

Ég heiti Andri Fannar, en ég gengst ekki við þeir nafnbót, og kýs að láta kalla mig Sigmund (þetta meikar alveg sens, þó að ég meini þetta ekki. En það er hins vegar annað mál að láta afskíra sig eins og Helgi Hó, það er erfitt, þó mér finnist það líka meika sens). Vona að það séu ekki minni mannasiðir að kynna sig seint.

Að lokum vil ég segja að það er stigvaxandi fjandskapur í kjallaranum í minn garð, sem ég skil ekki? Hef ég ekki verið kurteisin uppmáluð?

Andri Fannar

baldur sagði...

Enginn hefur nokkurn tímann lýst fjandsemi í þinn garð. Það er þú sem kallar fólk don kíkóta og notar um okkur mjög svo myndrænar lýsingar um okkur sem sjaldnast væru talin skjall. Við höfum aldrei gert það við þig. Við biðjum þig bara um að færa rök fyrir máli þínu og það hefurðu ekki ennþá gert og hefur aldrei gert þig líklegan til þess. Endilega höldum rökræðunni gangandi, en reynum þá að styðja mál okkar rökum en ekki fullyrða um gagnsemi eða ógagnsemi rakalaust. Það er þetta sem skrípaleikurinn snýst um. Þú átt enn eftir að útskýra hvað er svona frábært við sálgreininguna en kemur þér undan því með því að vísa eitthvert afstæði sem gerir árangurshugtakið merkingarlaust. Þú gerir okkur líka upp skoðanir þar sem þú heldur að við trúum á fullkona samsvörun tungumálsins og efnisveruleikans. Við gerum okkur öll grein fyrir margræðninni og óttumst hana ekki. Við göngumst við honum og allt þetta sem þú lýsir eftir. Þetta er hins vegar vandi sem vísindum er ætlað að yfirstíga. Og hefur tekist með góðum árangri. Annars værir þú ekki á internetinu svo dæmi sé tekið. Mér þætti gaman að sjá þig lifa samkvæmt þessum hugmyndum þínum. Hvað myndiruð þá gera þegar þú veikist og þarft á medical attention að halda? Myndirðu leita til töfralækna? Það mætti segja mér að þú fáir þér bíl þegar barnið fæðist (ef þú átt hann þá ekki fyrir), og þann barnastól sem rannsóknir hafa sýnt að verji barnið vel. Þý nýtur ávaxta vísindanna á hverjum degi og reynir svo að telja sjálfum þér trú um það að þú kjósir aðrar aðferðir. Þú ert ekki einlægur í skoðunum þínum og þess vegna geturðu ekki fært rök fyrir máli þínu. Þú hefur þau einfaldlega ekki. Þess vegna segi ég í þínum anda, rökræðum! það eru bara ákveðnar reglur sem gilda um rökræður. Þær verða að vera röklegar og eiga ekki að snúast um hnjóðsyrði og lýðskrum í skjóli nafnleyndar. Fjandskapurinn hefur komið frá þér allan tímann. Við höfum öll verið kurteis við þig, allan tímann, þannig að ég skil ekki hvaðan þú skynjar fjandskapinn. Vertu velkominn á hverjum degi, en ekki búast við því að við séum sammála öllu sem þú segir. Við rífumst oft innbyrðis líka og hefur þó ekki slest upp á vinskapinn fyrir það.

Nafnlaus sagði...

Nei, þú ætlar þó ekki að segja mér að þér hafi sárnað þetta með Don kíkóta. Þetta var skrifað gamansins vegna, svo að þú og aðrir gætu hlegið. Verður maður ekki að geta hlegið að (bókmenntalegri)spegilmynd sinni? Nei, ég segi svona, ég skal hætta þessu.

Ég hef ekki gert ykkur upp skoðanir, einungis borið kennsl þær.

Ég vísa ekki til afstæðishyggju, ég er hlyntur því að menn hafi skoðun, taki afstöðu og rökræði. En ég er ekki sammála því að það sé hægt að komast að endanlegri niðurstöðu, með óyggjandi rökum hér, og þannig breiða yfir ómöguleika skilningsins. Enda hefði það í för með sér alræðislegar afleiðingar.

Internet, töfralæknar, bílar og barnastólar. Hmm?, nú skil ég ekki hvað þú ert kominn út í. Þetta er samt fyndið?

Ég var hvorki með aðför að vísindum né að afneita þeim, ég var einungis að benda á að þau verða að vera "sefasjúk" til þess að virka.

Ef ég veikist mun ég ekki neita "medical attention" á þeim forsendum að það sé óbrúanlegt bil á milli táknmyndar og táknmiðs og segja í sársauka óráði: "nei ekki lækna mig, ekki koma nálægt mér, það hefur ekkert upp á sig, vegna þess að vísindin eru ómöguleg". Nei, Þó svo að maður gangist við innbyggðum ómöguleika og takmörkunum tungumáls og vísinda (sem ég held að við verðum að gera), þá er ekki þar með sagt að maður afneiti þeim.

Ég bjóst aldrei við því að þið yrðuð sammála öllu sem ég skrifa (eða mynduð játa það).

Ég skal ekki rugga ykkar bát frekar og leyfa ykkur að sigla ykkar lygna sjó. Takk fyrir þessa hringferð í kringum ómöguleikann. Góðar stundir og Bon cher!